مقاله شناخت سيستمهاي برنامه ريزي منابع موسسه دارای 57 صفحه می باشد و دارای تنظیمات در microsoft word می باشد و آماده پرینت یا چاپ است
فایل ورد مقاله شناخت سيستمهاي برنامه ريزي منابع موسسه کاملا فرمت بندی و تنظیم شده در استاندارد دانشگاه و مراکز دولتی می باشد.
این پروژه توسط مرکز مرکز پروژه و مقالات آماده و تنظیم شده است
توجه : در صورت مشاهده بهم ريختگي احتمالي در متون زير ،دليل ان کپي کردن اين مطالب از داخل فایل ورد مي باشد و در فايل اصلي مقاله شناخت سيستمهاي برنامه ريزي منابع موسسه ،به هيچ وجه بهم ريختگي وجود ندارد
دكتر مهدی غضنفری حسام شهریاری محمدعلی سرخوش سمیه موسوی اصل
امروزه سازمانها برای تولید محصولات با كیفیت بالا و مطابق با نیازهای خاص مشتری تحت فشار هستند.
هر شركت مجموعهای پیچیده از گردش اطلاعات است و تنها مدیریت صحیح میتواند با پردازش این اطلاعات شركت را در رسیدن به اهداف رقابتی یاری دهد. ERP یك استراتژی نیست بلكه سیستمی نرمافزاری است كه دادههای موجود در سراسر یك سازمان را یكپارچه ساخته و به شكل مناسب در اختیار كاربران قرار میدهد. استانداردشدن دادهها، كاهش زمانهای پیشبرد،
اتوماسیون فعالیتها و خدمات سریعتر مشتریان از جمله مزایایی است كه كاربردERP برای شركتها به ارمغان میآورد. سیستمERP به كاركنان یك مجموعهتولیدی اجازه میدهد تا با هماهنگی هم كار كنند حتی اگر میان آنها مرزهای جغرافیایی وجود داشته باشد.
ERP با نشاندادن وضعیت لحظهبه لحظهیك سفارش یا محصول در سازمان، به عنوان یك ابزار پشتیبانی تصمیمگیری عمل میكند. سرمایهگذاری رویERP برای هر سازمانیهنگفت است و مدیران غالباً در سنجش بازگشت این سرمایهگذاری دچار اشتباه میشوند.
برنامهریزی منابع موسسه با داشتن قابلیت بهروزسازی استراتژیها و فناوریها، موسسه را به سمت بهكارگیری فناوریهای جدید رهنمون میسازد. سیستم برنامهریزی منابع موسسه بهتازگی در ایران مورد توجه قرار گرفته است.
تا رسیدن به سطح استاندارد سیستمهایERP و پوششدادن نیازهای روزافرون صنعت و خدمات در ایران هنوز راه درازی در پیش است. چكیده امروزه سازمانها برای ارائه خدمات و محصولاتی با كیفیت بالاتر و مطابق با نیازهای خاص هر مشتری، تحت فشار قرار دارند؛ بنابراین، آنها برای حفظ قدرت رقابتی خود در این محیط سریع و پرتغییر، بهدنبال راههای جدید و موثری هستند. اما این حقیقت كه هر شركت مجموعهای بههم پیچیده از گردش فعالیتها و اطلاعات است، دستیابی به هدف فوق را دشوار میسازد. تنها مدیریت صحیح این فعالیتها و اطلاعات میتواند شركتها را در رسیدن به اهداف رقابتیشان یاری دهد.
تكامل سیستمهای اطلاعاتیIS) )، همگام با پیشرفت فناوری اطلاعات(IT) و نرمافزارهای كامپیوتری، بهشكلگیری و توسعه سیستمهای برنامهریزی منابع موسسه (ERP) انجامیده است. اگرچه دو دهه از پیدایشERP میگذرد، بهلحاظ تاریخچهای میتوان آنرا تداوم حركتی دانست كه از سیستمهای برنامهریزی احتیاجات موادMRP) ) آغاز گردیده و توسعه و بهبود یافته است.
ERP یك استراتژی نیست؛ بلكه سیستمی نرمافزاری است كه دادههای موجود در سراسر یك سازمان را یكپارچه ساخته، بهشكل مناسب و در موقع لازم در اختیار كاربران قرار میدهد. بهاین ترتیب،ERP تمامی جنبههای یك سازمان را – از جمله توزیع و فروش، برنامهریزی تولید، تهیه و تدارك مواد، مدیریت سازمان و منابع انسانی و برنامهریزی و كنترل تجاری – در قالبی ساختیافته در بر میگیرد.
چنین سیستمی منافع بسیاری را – چون استانداردشدن دادهها و فرایندها، كاهش زمانهای پیشبرد، اتوماسیون فعالیتها، و خدمات سریعتر مشتریان – برای شركتها بهارمغان میآورد.
این مقاله به چیستیERP میپردازد. با بررسی موقعیتERP بهعنوان یك سیستم واسط میان زنجیره تامین و سیستمهای كف كارخانه و مرور تاریخچهای و شناخت كاركردهای عمده آن، سعی بر آن است تا به چیستیERP پاسخ داده شود. همچنین فواید و دلایل بهكارگیری- ERP مانند یكپارچهسازی دادههای مالی و استانداردكردن فرایندهای تولید – برشمرده میشود تا ضرورت آن تشریح گردد.
1 – مقدمه تولیدكنندگان، امروزه تحت فشار قرار دارند تا محصولاتی با كیفیت بالاتر و مطابق با نیازهای خاص هر مشتری را در زمانی كوتاهتر ارائه دهند. بنابراین شركتهای تولیدی برای حفظ قدرت رقابت خود در این محیط تجاری سریع، بهدنبال راههای جدیدی میگردند؛ روشی كه بتوانند از ظرفیتهای موجود تولید بهره بیشتری ببرند و موجودی در گردش خود را كاهش دهند.
اما این حقیقت كه هر شركت تولیدی مجموعه بههم پیچیدهای از گردش فعالیتها و اطلاعات است، دستیابی به اهداف فوق را دشوار میسازد. بنابراین تنها مدیریت درست این فعالیتها و اطلاعات میتواند شركت را در رسیدن به اهداف رقابتی یاری دهد. در مقابل، یك مدیریت ضعیف به كیفیت پایین، پاسخگویی كُند به مشتری و هزینههای كمرشكن میانجامد. چنین تولیدكنندهای، چارهای جز ترك بازار ندارد.
در اكثر كارخانههای تولیدی، مشكلات موجود، ناشی از كمبود تلاش كاركنان نیست. بلكه مشكل اصلی، كمبود همكاری و هماهنگی در استفاده از منابع در دسترس كارخانه (افراد، اطلاعات، مواد و ابزار) و در نتیجه مدیریت موثر كار است. پیشرفتهای اخیر در فناوری اطلاعات(IT) و نرمافزارهای كامپیوتری، اكنون مدیران را قادر ساخته است تا از طریق سیستمهای اطلاعاتی مختلف، دسترسی آسان و سریعی به دادههای مختلف سازمان داشته باشند.این دادهها، عموماً در سه سطح استراتژیك، تاكتیكی و عملیاتی موجود هستند. شكل 1، مهمترین سیستمهای اطلاعاتی یك سازمان و سطح عملكرد هركدام از آنها را نشان میدهد.
در این میان، سه سیستم اصلی – یعنی مدیریت زنجیره تامینSUPPLY CHAIN ) MANAGEMENT=SCM)، برنامهریزی منابع موسسه(ERP) و سیستم اجرای تولید (MANUFACTURING EXECUTION SYSTEM = MES) از اهمیت خاصی برخوردار بوده، در قلب جریان اطلاعات شركت قرار دارند.
زنجیرهای تامین، «مجموعهای از تسهیلات و كانالهای توزیعی است كه مواد خام را بهكار برده، آنها را به محصول نیمهساخته و محصول نهایی تبدیل میكند و در نهایت، این محصول نهایی را بهدست مشتری میرساند». در نتیجه این زنجیره، سازمان تولیدكننده، تامینكنندگان وی و كانالهای توزیع و فروشندگان را دربر میگیرد.
شكل 1 : سطوح دادهها و تصمیمگیری در سازمان
همچنین بنابه تعریف جامعه بینالمللی سیستمهای اجرایی تولیدMESA ) INTERNATIONAL)، این سیستمها اطلاعاتی را ارائه میدهند كه امكان بهینهسازی فعالیتهای تولید را از صدور سفارش تا تولید كالاهای نهایی فراهم میكندMES .
بااستفاده از دادههای جاری و دقیق، فعالیتهای كارخانه را هدایت میكند و بهمحض وقوع مشكلات، اقدام لازم را نسبت به آنها انجام میدهد. بنابراین، با پاسخ سریع به شرایط متغیر و تمركز بر كاهش فعالیتهای فاقد ارزش افزوده، عملیات و فرایندهای كارخانه به شكل موازی هدایت میشود». از این رو سیستم اجرای تولید، یك سیستم حیاتی در كف كارخانه است كه اطلاعات لازم را برای بهاجرا درآمدن تولید فراهم میكند.
سیستم برنامهریزی منابع موسسه – موضوع اصلی این مقاله – یك سیستم واسط بین زنجیره تامین و كف كارخانه است كه كلیه فعالیتهای برنامهریزی داخل سازمان تولیدكننده را در برمیگیرد. شكل 2 ارتباط تاریخی این سه سیستم را نشان میدهد.
2 – سیستمهای برنامهریزی منابع موسسه سیستمهای برنامهریزی منابع موسسهERP) )، نرمافزارهایی هستند كه دادههای موجود در سراسر یك سازمان را یكپارچه ساخته، بهشكل مناسب و در زمان حقیقی و بیدرنگ در اختیار كاربرانی قرار میدهند كه به آن نیاز دارند. چنین سیستمی به تمامی افراد یك مجموعه تولیدی اجازه میدهد تا با هماهنگی هم كار كنند؛ حتی اگر میان آنها مرزهای جغرافیایی وجود داشته باشد. بهاین ترتیب،ERP محیطی برای بهبود عملكرد تجاری و كسب مزیت رقابتی فراهم میكند.
واژه موسسه، مفهوم اصلیERP را در بردارد؛ بهكارگیری یك برنامهی نرمافزاری كه بهتنهایی بتواند نیازهای كاركنان بخشهای مالی، منابع انسانی، تولید و انبار، خرید و فروش و پشتیبانی و خدمات مشتری را برآورده سازد، امری دشوار و حتی غیرممكن بهنظر میرسد. در نتیجه، رسیدن به این هدف نیازمند همكاری و تعهد تمامی عناصر یك سازمان است. در عوض پس از این یكپارچهسازی، بخشهای گوناگون میتوانند راحتتر با هم ارتباط برقرار كنند.
شكل 3 – یكپارچهسازی سیستمهای یك موسسه تولیدی
ERP سعی دارد بر روی پنج تناسب متمركز شود: تولید محصول مناسب، با كیفیت مناسب، در مقدار مناسب، با قیمت مناسب و در زمان مناسب كه سبب رضایت مشتری و درنتیجه، كسب سود گرددERP .
همچنین با نشاندادن وضعیت لحظهبه لحظه یك سفارش یا محصول در سازمان، بهعنوان یك ابزار پشتیبانی تصمیمگیریDECISION ) SAPPORT SYSTEM=DSS) عمل میكند و شركت را در پاسخ به سوالهای زیر یاری میدهد:
O میخواهیم چه محصولاتی را تولید كنیم؟
O محدودیتهای زمانی تولید ما چیست؟
O محصولات را چگونه میسازیم؟
O چه مقدار از آن را میسازیم؟
O چگونه منابع را به تولید اختصاص میدهیم؟
O كیفیت مورد انتظار محصول چیست؟
O تولید محصول چه مقدار هزینه در برخواهد داشت؟
O درجه رضایت مشتری چقدر است؟
یك سیستم خوبERP ، برای هركدام از زوایای یك موسسه كه در پاسخ به سوالهای فوق مسئول هستند، یك مدول(MODULE) جداگانه دارد و همزمان یك دید یكپارچه را از سراسر موسسه ارائه میدهد. شكل 3، چگونگی یكپارچهسازی سیستم را توسطERP نشان میدهد.
3 – تاریخچه
1-3 برنامهریزی احتیاجات مواد:MRP طرح اولیه برنامهریزی احتیاجات موادMRP) ) در اوایل دهه 1970 برمبنای یك پردازشگر لیست موادBILL OF ) MATERIAL=BOM) ایجاد شد. این پردازشگر، برنامه تولید اقلام والد را به برنامه تولید یا خرید اقلام جزء تبدیل میكرد. این كار با بسط دادن یا انفجار نیازمندیهای محصول بالاترین سطح در طول لیست مواد، بهمنظور تعیین تقاضای قطعات صورت میگرفت.
سپس تقاضای ناخالص پیشبینی شده با موجودیهای دردست و سفارشها در طول افق زمانی برنامهریزی و در هر سطح ازBOM مقایسه میشد. بعدها، سر برنامه تولید (MASTER PRODACTION SCHEDULE=MPS) ، كنترل فعالیت تولید (PRODUCTION ACTIVITY CONTROL)=PAC) برنامهریزی سرانگشتی ظرفیت (ROUGH-CUT CAPACITY PLANNING= RCCP) برنامهریزی احتیاجات ظرفیت (CAPACITY REQUIREMENTS PLANNING=CRP) و خرید نیز به سیستم اولیه اضافه شد.
MRP از كامپیوتر برای ذخیرهسازی و دستیابی به حجم بالایی از اطلاعات استفاده میكرد و نیز به ایجاد هماهنگی میان فعالیتهای مختلفی مانند مهندسی، تولید و مواد در واحد تولیدی كمك میكرد؛ از این رو بهعنوان یك تكنیك مدیریت تولید مهم، فراگیر شد.
اولین بسته نرمافزاری برنامهریزی احتیاجات موادMRP ، سیستم برنامهریزی احتیاجات(REQUIREMENTS PLANNING SYSTEM=RPS) متعلق به شركت IBMبود. سیستمهایMRP اولیه، دو ایراد عمده داشتند. اولی اینكه بهخاطر نوسانهای تقاضا و تامین مواد، سیستم ثباتی نداشت و هر اجرای آن نتایج كاملاً متفاوتی با اجراهای قبلی ایجاد میكرد. دیگر اینكه بهخاطر همین نوسانها،MRP بهجای كاهش موجودی – بنابه ادعای فروشندگانش – تاثیری معكوس داشت و باعث افزایش موجودی میشد.
2-3 برنامهریزی منابع تولیدی:(MRPII) اولین گام در رفع مشكلاتMRP ، ایجاد شرایطی بود كه سیكل برنامهریزیMRP بتواند از سیكل اجرایی تولید، بازخورهای لازم را دریافت كند. بهاین ترتیب نوع كاملتری ازMRP به نامMRP حلقه بسته شكل گرفت.
واژهMRP حلقه بسته بیانگر مرحلهای از توسعه سیستمMRP است كه در آن عملیات طراحی سربرنامه تولید،MRP و برنامهریزی احتیاجات ظرفیت، با عملیات كنترل فعالیت تولید و خرید مرتبط شدهاند. با توسعه طراحی سربرنامه تولید و نیز باافزودن پشتیبانی از جنبههای مالی برنامه تجاری بهMRP حلقه بسته، سیستمی عینیت یافت كه در حقیقت یك رویكرد یكپارچه برای مدیریت كلیه منابع تولیدی بود.
اینMRP توسعه یافته، برنامهریزی منابع تولیدی یاMRPII نام گرفت. در نتیجهMRPII تركیبی است ازMRP حلقه بسته، بهعلاوه اجزایی برای برنامهریزی مالی -تجاری. در سیستمهای جدید MRPII، قابلیت تحلیل وضعیت بهصورت چه میشود اگر(WHAT-IF) در حد گستردهای فراهم شده استMRPII . نیز هنگام پیادهسازی با مشكلاتی مواجه شد:
O حدود 98% از لیست موادBOM) )هاو گزارشهای موجود، نادقیق بود و برای استفاده باید بهروز و تصحیح میشد؛
O بستههای نرمافزاری جوابگوی نیازهای موسسه نبودند؛ چون این برنامهها آنقدر ویژگیهای گوناگونی داشتند كه كاركنان شركت و حتی افراد حرفهای بهدرستی آن را نمیفهمیدند و درك نمیكردند؛
O هر شركتی موفقیتهای خود را براساس دستاوردهای مالی آتی تخمین میزند، اما MRPII قادر به نشاندادن اهداف بلندمدت مالی موسسه نبود؛
O چون اجرای این نرمافزارها مختص افرادی بود كه بر فناوری اطلاعات تسلط داشتند، در برخی كاركنان این احساس پدید میآمد كه سیستم، آنها را در نظر نمیگیرد و بهتدریج كنار گذاشته میشوند؛
O گذر زمان و تجربه افراد استفادهكننده از اینگونه سیستمها نشان میدهد كه افراد، درك درستی از نرمافزار یا فرایندهای عملیاتی جدیدی كه باید در یك محیط یكپارچه اجرا میشده است، نداشتند و این امر حاصل آموزش ناكافی بوده است.
O بهدلیل مسائل و مشكلات فوق، شركتها هنگام اجرا و پیادهسازی سیستم برنامهریزی خود مكرراً بااشكال مواجه میشدند و ناچار بودند از مشاورانی استفاده كنند كه در اكثر مواقع حضور آنان غیر موثر و نامطلوب بود.
بهاین ترتیب، اگرچه در دهه 1980، پیادهسازی سیستمهای برنامهریزی احتیاجات همچنان به رشد صعودی خود ادامه داد، استفاده از قابلیتهای آنها – بهویژه طراحی سربرنامه تولید – بهدرستی درك نشد و در نتیجه مشكلات و انتقادات وارد بر MRPوMRPII همچنان برجای خود باقی ماند.
3-3 برنامهریزی منابع موسسه: سیستمهای برنامهریزی منابع موسسه از اوایل دهه 80 بهوجود آمدند و خاستگاه آنها سیستمهای طراحی تولید و ساخت است. این سیستمها، علاوه بر ویژگیهای اضافی، یكپارچهسازی بهتری از مدولهایMRPII دارند.
ویژگیهای اضافه شده بهERP ، معمولاً شامل مدیریت منابع انسانی، سیستمهای پرداخت حقوق و دستمزد، كنترل اسناد و مدارك، كنترل كیفیت و گاهی نگهداری و تعمیرات میشود. موقعیتMRP در سیستم،ERP در شكل 4 نشان داده شده است.
شكل 4 – موقعیت مدولMRP در سیستمERP
با سادهتر و موثرترشدن فرایندهای توزیع، زنجیره تامین كوتاهتری به كارخانه تحمیل میشود؛ بااین فرض كه در آن صورت زنجیره تامین پاسخگوتر خواهد بود. بنابراین، مدیران اجرایی كارخانه نیز به سیستمهایی نیاز دارند كه بتواند در مدت زمان كمتری به تقاضا پاسخ گوید.
نیازمندیهای متغیر مشتری، سطوح كمتر موجودی، تغییر دایمی زمانبندیها و اجرای كوتاهتر تولید نیز فعالیتهای كارخانه را تحت فشار قرار میدهند. چنین شرایطی به توسعه اتوماسیون و كاهش جدی نیروی كار منجر گردیده است و زمینه را برای استفاده هرچه بیشتر از سیستمهایERP و تسهیل جریان اطلاعاتی لازم، فراهم كرده است.
در این میان، فروشندگان (سازندگان) بزرگ نرمافزارهایERP ، زنجیرههای تامین سادهای را نیز در بستهERP خود گنجاندهاند. در حقیقت چون این سیستمها با تمركز بر كف كارخانه و كاربر و با جمعآوری خودكار دادهها موجودی را بهروز میكنند، دارای سرعت، صحت و اطمینان بالایی هستند و اطلاعات و دادهها را در تمام زیر سیستمها و بخشهای تولیدی موسسه بهصورت مناسبی منتقل میكنند.این محیط تولیدی متمركز بر عملیات – جایی كه اطلاعات درون و بین كارخانهها به اشتراك گذاشته میشود و برنامهریزی در زمان حقیقی (لحظه به لحظه) صورت میگیرد – یك زنجیره تامین واقعاً كارآمد بهوجود میآورد.
همچنین برای دستیابی به یك سیستم چابك و مناسب، باید سیستمهای تولیدی بهكار گرفته شوند كه بتوانند بهآسانی با ادوات گردآوری خودكار دادهها یكپارچه گردند. برای نیل به این مقصود نیز سیستمهای اجرایی تولید همگام باERP بهكار گرفته میشوند. در اینصورت، سیستمهای برنامهریزی منابع موسسه، مدیریت زنجیره تامین و سیستمهای اجرای تولید بهراحتی از هم پشتیبانی میكنند و اطلاعات در زمان كمتر و بادقت بیشتری بین آنها ردوبدل میشود.
سیستمهای برنامهریزی منابع موسسه، جدیدترین روایت از سیستمهای طراحیشده برای ورود، ذخیرهسازی و بازخوانی اطلاعات تجاری از سیستمهای برنامهریزی مواد هستند. این مسیر، باMRP آغاز شد، باMRPII توسعه یافت و با یكپارچهكردن تمامی سیستمهای اطلاعاتی لازم برای مدیریت یك موسسه تولیدی، نامERP را بهخود گرفت.
در سیستمهایERP جدید، تدابیری مدیریتی و سنجشی درنظر گرفته شده است كه قابلیتهای كنترل مالی و پولی و سایر موجودیها را در سطح كل موسسه دارا است. بهاین سیستمها، در اصطلاح مدیریت منابع موسسهENTERPRISE RESOURCE ) MANAGEMENT = ERM) گفته میشود.
4 – كاركردهایERP
بهطور كلی نمیتوان استاندارد ویژهای برای مدولهای (یا كاركردهای) یك نرمافزار ERP ارائه داد؛ چرا كه اغلب بهطور خاص برای هر سازمان تهیه میشوند و حتی در صورتی كه بهصورت یك بسته نرمافزاری بهفروش برسند، نیاز به تغییر و هماهنگسازی با موسسه و كسب و كار ویژه آن دارند. بهعلاوه، حجم سازمانها (شامل ساختارها و فرایندهای كسب و كارشان) و اهداف آنها از اجرایERP ، تنوع و تفاوتهای اساسی با یكدیگر دارند.
از اینرو، ممكن است بعضی از نرمافزارها كه بهعنوان بهترین گزینه برای برخی موسسهها استفاده میشوند، تنها بعضی از مدولهای مطرح را در برداشته باشند و یا اینكه برخی با داشتن تمامی مدولهای مطرح، باز هم در پاسخگویی و برآورده ساختن نیازهای یك موسسه ناتوان باشند.
بااین حال، عمده كاركردهایERP را میتوان به شرح زیر دستهبندی كرد:
1-4 توزیع و فروش: كاركردهای توزیع و فروش به دو گروه كلی زیر تقسیم میشوند:
الف – اتوماسیون نیروی فروش:(SFA) كاركردهایی را برای انجام فرایندهای فروش – مانند مدیریت قرارداد، پیشبینی فروش و مدیریت سفارش – در اختیار سازمان قرار میدهد تا با ارائه دسترسی بیدرنگ به اطلاعات فروش، وظایفی چون ورود سفارش، تحویل و صدور صورتحساب و;، همگی بهبود یابند؛ ب – مدیریت ارتباط با مشتری:(CRM) ارتباطات میان مشتری و شركت را – شامل انتخاب محصول، خرید، دریافت شكایات، خدمات پس از فروش و بازاریابی – بهسوی یك سیستم تحت مدیریت سوق میدهد.
در نتیجه، شركت قادر میگردد تا منابع محدود خود را بهشكلی كارآمد بر مشتریان مناسب متمركز كند. مدول توزیع و فروش میتواند بهبود یابد. بهعنوان مثال، تابع فروش در نرمافزار 3/- SAP R یكی از نرمافزارهای مطرح- ERP قابلیت تركیببندی بالایی دارد و امكان مدیریت روشهای پیچیده هزینهیابی را فراهم میآورد. معمولاً فرایند سفارش فروش، نیازمندیها را به واحد تولید ارجاع میدهد. در رویكرد اتصال و بهكاراندازی برنامههای كاربردی(ALE) كه برای پیادهسازی روشهای توزیع – نظیر حملونقل غیرمتمركز – استفاده میشود، انواع خاصی از اسناد اطلاعاتی كسب و كار باعنوان اسناد میانیIDOC) )، بهطور خودكار در میان سیستمهای ارتباطی منتقل میشوند؛ نیز یك پایگاه داده برای تولید خودكار اسناد میانی بین میزبان و سیستمهای مرتبط با آن مورد استفاده قرار میگیرد.
2-4 برنامهریزی تولید: این جزء از نرمافزار با كاهش دورههای برنامهریزی، ارائه اطلاعات بهروز و افزایش بهرهوری فرایندهای كاری، قابلیت تحویل سریع را برای موسسه فراهم میكند. چنین شیوهای قابلیت بهكارگیری در صنایع مختلف را دارا است. یكپارچهسازی مدول پشتیبانی فروش با سایر بخشهای زنجیره تامین، این اطمینان را ایجاد میكند كه كلیه تبادلات مربوط به فرایند پشتیبانی – از تدارك مواد و انبارداری تا فروش و توزیع – بهشكلی بهینه تنظیم شوند. از طریق این یكپارچهسازی دقیق برنامههای كاربردی، گردش مقادیر بخش پشتیبانی بهطور خودكار بهروز و مطابق با گردش ارزش در بخش مالی، دارائیها و حسابداری مدیریتی نگه داشته میشوند. در نتیجه پشتیبانی تولید، سطح بالایی از عملكرد را در برنامهریزی و كنترل گردش مواد ارائه میدهد. در این مدول برای انواع شیوههای تولید (برحسب قابلیتهای نرمافزارERP مورد نظر) – از جمله تولید براساس اندازه انباشته، تولید تكراری، ساخت بر طبق سفارش و تولید فرایندی – بهتناسب سناریوهای مختلفی بهكار گرفته میشوند:
الف – سناریوی تولید براساس اندازه انباشته، باوظیفهای با عنوانی نظیر برنامهریزی فروش و عملیات آغاز میگردد كه یك برنامه فروش بلندمدت است كه جایگزین فرایند عمومی برنامهریزی تولید گردیده است. پیشبینیهای فروش و سفارشهای خرید، از طریق مدیریت تقاضا به برنامه وارد میشوند تا مقادیر و تاریخهای لازم برای محصولات نهایی و مونتاژهای مهم تعیین گردند.
ب – در سناریوی تولید تكراری (بهمعنای تولید محصولات مشابه در خطوط تولیدی با حجم بالا)، برای مدیریت تولید، بهجای سفارشهای كار از زمانبندی تولید استفاده میشود. این زمانبندیها، كاركنان خطوط تولید را از محصولاتی كه باید تولید شوند و توالی ساخت آنها مطلع میسازد. این سناریو كل زنجیره پشتیبانی را از برنامهریزی تجاری موسسه تا زمانبندی و گزارشدهی جزیی تولید، تحت پوشش قرار میدهد.
ج – سناریوی ساخت برطبق سفارش(MAKE- TO-ORDER= MTO) یك استراتژی برای مدیریت تولید سفارشهای خاص یك مشتری است. نتایج این فرایند، بهشكل گزارشهای جزیی و تحلیل هزینههای برنامهریزی شده و واقعی هر سفارش ارائه میشوند. گردش این سناریو نظیر سناریوی اول با برنامهریزی تولید و عملیات آغاز و باتایید و اجرای سفارش كاری تداوم مییابد. د – سناریوی تولید فرایندی، برنامهریزی، اجرا و كنترل فعالیتهای لازم را برای ساخت فرایندگرا، مدیریت میكند. این روش، كل زنجیره پشتیبانی را از برنامهریزی تجاری چندین كارگاه (كارخانه) تا سیستمهای كنترل فرایند هر كارخانه پوشش میدهد.
این سناریو نیز با برنامهریزی فروش و عملیات آغاز و سپس دادههای حاصل از سیستمهای تولیدی هم به آن اضافه میشود تا سود و هزینه برنامهریزی شده بهدست آیند. سپس از طریق فرایندهای مدیریت تقاضا، پیشبینیهای جزیی فروش و سفارشهای مشتری به چرخه برنامهریزی وارد میشوند تا برنامههای تولید بلندمدت و سربرنامه تولید شكل گیرند. در نهایت، تسطیح ظرفیت سبب برقراری توازن میان سربرنامه و ظرفیتهای جمعی كارخانه میشود.
3-4 تهیه و تدارك مواد:مدول پشتیبانی تدارك كه بعضاً با عناوین مدیریت مواد یا مدیریت انبار یا حتی مدیریت زنجیره تامین نیز شناخته میشود، دامنهای وسیع از توابع یكپارچه را در اختیار دارد كه سبب بهینهسازی خرید، مدیریت موجودی و عملیات انبار میگردند. سطح بالای اتوماسیون در این مدول، انجام فعالیتهای زمانبری همچون تعیین منبع بهینه تامین، تحلیل و محاسبه قیمت خردهفروشها، صدور سفارشهای خرید، مدیریت فرایند واگذاری اختیار برای تقاضاهای خرید و پردازش صورتحساب پرداخت را بسیار سادهتر میكند. در این مدول نیز سناریوهای متفاوتی قابلیت طرح و بهكارگیری دارند، از جمله:
الف – سناریوی پردازش مواد انبار كه نشاندهنده چگونگی پردازش گردش مواد، پیشبرد و كنترل آن است. این سناریو در نرمافزارهایی نظیر 3/SAP R، یك مدول مركزی و حیاتی در زنجیره تامین است كه شامل پیشبینی و برنامهریزی احتیاجات مواد، توابع تاكتیكی، عملیاتی و اجرایی تدارك مواد، یكپارچهسازی تامینكننده با سیستمهای حسابداری و كیفیت و گردش كار و مدیریت اسناد خودكار است؛ چرا كه یك زنجیره تامین كارآمد، نیازمند یكپارچهشدن كل برنامهریزی انبار و فعالیتهای عملیاتی در یك گردش فرایند یگانه است.
فرایندهای برنامهریزی احتیاجات مواد، كنترل موجودی، تولید و تدارك باید جملگی با یكدیگر كار كنند تا یك گردش روان از مواد با كیفیت بهوجود بیاورند و بهعلاوه باید توانایی سازگاركردن فرایندهای فوق را با گردش كار در حال تغییر داشته باشند.
ب – سناریوی مواد مصرفی: هرچند كه سیستمهای كنترل موجودی، مقدار ارزش تمامی مواد را پیگیری میكنند تا گردش ارزش مالی با گردش فیزیكی مواد هماهنگ گردد، در برخی نرمافزارهایERP ، رده خاصی از مواد با عنوان موادمصرفی وجود دارند كه ارزش آنها در سیستم موجودی ردیابی نمیشود و بهعوض هزینههای آنها بهطور مستقیم به شغل یا مركز هزینه، بلافاصله پس از دریافت مواد از تامینكننده، تخصیص داده میشود.
در این سناریو، سایر اقلام كه تبدیل به موجودی شدهاند، از طریق یك شماره مواد در پرونده اصلی مواد، برای سیستم قابل شناسایی و ردگیری هستند تا مقدار و ارزش پولی این اقلام، پیگیری و در سیستم حسابداری ثبت گردد. اما در مورد مواد مصرفی، تنها مقدار، موردنظر است و ارزش مورد حسابداری قرار نمیگیرد.
ج – سناریوی مدیریت انبارهای امانتی (كالاهای بهامانت گذاشته شده از طرف شركتی دیگر؛ مثلاً از طرف مشتری): اقلام ثبتشده بهعنوان موجودی را میتوان بهترتیب زیر دستهبندی كرد:
O ورودی به فرایند ساخت؛
O خروجی از تولید؛
O ذخیره شده بهعنوان قطعه یدكی؛
O بازفروخته شده به یك مشتری؛
O بهكار رفته بهعنوان یك قلم تعویضی در تعمیر و نگهداری.
از آنجا كه یك قلم میتواند بهعنوان كالای انبارشده تحت مالكیت شركت یا مواد امانتی و یا هردو مدیریت شود، این سناریو از طریق اختصاص یك انبار ویژه (در مفهوم دستهبندی اقلام و نه لزوماً بهصورت واقعی) به هریك از فروشندگان، مدیریت اقلام امانتی را امكانپذیر و تسهیل میكند.
4-4 مدیریت سازمان و منابع انسانی: داشتن فرایندهای مدرن و انعطافپذیر در مورد منابع انسانی – بهویژه در صنایعی نظیر مشاوره بازرگانی یا توسعه نرمافزار كه داراییهای انسانی بسیار مهم هستند – سبب استفاده بهتر از این داراییها میشود و میتواند بررشد شركت بسیار موثر باشد.
این نوع كاركرد در برگیرنده توابعی نظیر مدیریت كاركنان، پردازش وقایع تجاری، پردازش مدیریت سازمان، پردازش پرداخت و مدیریت حقوق و دستمزد است. فرایند تجاری مدیریت كاركنان به موسسه كمك میكند تا ساختار سازمانی خود را بهوجود بیاورد و از این سیستم بهعنوان مبنایی برای برنامهریزی هزینهها، نیازها و موارد مشابه مربوط به كاركنان استفاده كند. برنامههای كاربردی گوناگونی در این مدول، برای تسهیل وظایفی چون استخدام، برنامهریزی توسعه كاركنان و ایجاد مشخصههای شغل و سیاهههای تایید صلاحیت، طراحی میشوند.
5-4 برنامهریزی و كنترل تجاری: این مدول در برگیرنده كاركردهای كنترل موجودیت هزینه، تحلیل سودآوری، حسابداری مركز سود و مدیریت هزینهی بالاسری است.
بسته به نوع موسسه، كنترل هزینه محصول شامل دو فرایند هزینهیابی سفارش محصول و كنترل موجودیت هزینه است. هزینهیابی محصول، دربردارنده تخمین هزینههای مواد یا هزینههای موجودیت، پیش از بهجریان افتادن یك سفارش ساخت است. این بخش كاربردی، ابزاری برای برنامهریزی هزینهها و تعیین قیمتها است كه هزینه كالاهای تولیدی و نیز كالاهای فروخته شده را برای هر محصول محاسبه میكند.
در تحلیل سودآوری، فعالیتهای وابسته به محصول و بازار را به اطلاعات پایهای حسابداری هزینه میشكنند؛ مثلاً تعیین میكنند كه كدام محصولات یا بازارها بیشترین حاشیه سود را دارند یا مشخص میكنند كه سود حاصل از سفارش یك مشتری خاص چگونه شكل میگیرد.
این اطلاعات برای بهبود حسابداری هزینه در بخشهای فروش، بازاریابی، برنامهریزی تجاری و مدیریت محصول طراحی میشوند. این كار بهویژه در شركتهایی كه در رده صنایع تولیدی و بازرگانی هستند و یا خدمات دیگر، قابل اجراست.
موارد فوق، مدولهای یك نرمافزار نمونهERP به نام 3/SAP R بودند كه بهصورت تفصیلی شرح داده شدند. طیف گسترده نرمافزارهایERP و مشتریان آنها و نیز تغییرات محیطی كه بر نیازمندیهای مدیریتی موسسات تاثیر بسزایی دارند، موجب شده است كه روزبهروز شاهد دستهبندیهای متنوعتر و عناوین جدیدتری از كاركردهایERP باشیم. مشتریان دریافتهاند مادام كهERP اطلاعات حیاتی سازمانشان را در قالب یك سیستم جامع درنیاورد، بسیاری از این راهحلها كارایی لازم را در زمینههای كلیدی نخواهند داشت. گرچه این فاصله زمینه را برای حضور نرمافزارهای مدیریتSCM و یا زمانبندی و برنامهریزی پیشرفتهADVANCED PLANNING AND SCHEDULING=APS) ) فراهم ساخت، نرمافزارهای امروزیERP ، خود دربرگیرنده بسیاری از این كاركردها در قالب یك مدول یا زیرمجموعهای از آن هستند و همچنان در جهت یكپارچهسازی هرچه بیشتر گام برمیدارند. در هرحال، كلیه فعالیتهای درون موسسه و حتی فعالیتهای مرزی سیستم قابل دستهبندی در قالب مدولهای مختلف یك نرمافزارERP هستند. نرمافزارERP مورد انتظار شما میتواند بهصورت یك انتخاب مناسب، خریداری، نصب و راهاندازی شود و یا بهطور خاص كلیه فعالیتهای فعلی موسسه را بهصورت مكانیزه، استاندارد و هماهنگ تحت پوشش قرار دهد و یا حتی بهتر از آن به واسطه طراحی مجدد از خلال یك مهندسی مجدد فرایند تجاری(BPR) موسسه شما را برای مواجهه با تغییرات فردا آماده كند.
5 – دلایل بهكارگیریERP) )
سرمایهگذاری رویERP ، معمولاً برای هر سازمانی، بهنسبت ابعاد آن، سنگین و هنگفت است و غالباً مدیران در سنجش بازگشت این سرمایهگذاری دچار اشتباه میشوند و آن را در قالب كمی وپولی جستجو میكنند.
حال آنكه یكERP اگر بهخوبی پیاده شود و سیستمهای اجرایی را اصلاح و فرهنگ سازمان را متحول كند، با تسهیل و سرعتدهی به كلیه فعالیتهای یك موسسه و ایجاد هماهنگی و یكپارچگی در بین آنها، بازگشت سرمایه مطلوبی در برخواهد داشت.
دراین خصوص، دلایل عمده زیر در مورد بهكارگیریERP در هر سازمان ذكر میشود: 1-5 یكپارچهسازی دادهها: بهعنوان مثال، هنگامی كه مدیر ارشد اجرایی(CEO) شركت تلاش میكند تا عملكرد كلی سازمان را درك كند، روایتهای مختلفی از دادهها و حقایق مالی را مییابد. بخش مالی، عایدی را با اعداد خاص خود بیان میكند، واحد فروش روایت دیگری دارد و هر واحد دیگر نیز ممكن است به شیوه خود منابع مالی و یا عایدیها را بسنجدERP . یك نسخه منحصربهفرد از دادههای مالی ایجاد میكند كه نمیتواند مورد اشكال قرار گیرد؛ چرا كه همه از یك سیستم مشترك استفاده میكنند. 2-5 استانداردكردن فرایندهای تولیدی: سازمانهای تولیدی – بهویژه آنهایی كه قصد ادغام و یا خرید شركتهای جدید را دارند و یا دامنه فعالیتهایشان وسیع است – معمولاً در مییابند كه واحدهای تجاری مختلف سازمان، كارهای مشابه و وابستهای را بااستفاده از روشها و سیستمهای كامپیوتری و یا حتی دستی متفاوت انجام میدهند.
استانداردكردن این فرایندها و استفاده از یك سیستم كامپیوتری منفرد و یكپارچه، سبب صرفهجویی در زمان و افزایش بهرهوری میگردد. 3-5 استانداردكردن اطلاعات منابع انسانیERP : به مدیریت منابع انسانی یك موسسه – بهویژه در سازمانهایی با واحدهای تجاری گوناگون – كمك میكند تا از روشی یگانه برای پیگیری كار و وقت كاركنان و ارائه حقوق و دستمزد و خدمات به آنان استفاده كنند.
6 – منافع حاصل از پیادهسازیERP
هر پیادهسازیERP كه بهطور صحیح و مطلوب صورت پذیرد، پیامدهای سودمندی خواهد داشت. بهطور نمونه به واسطه افزایش فروشی كه از طریق زمانهای پیشبرد كوتاهتر و نیز زمانهای تحویل قابل اطمینان حاصل میگردد، سود حاشیهای موسسه افزایش مییابد. همچنینERP با توسعه و بهبود افق دید برنامهریزان موسسه، باعث كاهش هزینه خرید و تدارك مواد، نگهداری موجودی اطمینان و; میشود،
مشكلات و مسائلی از قبیل مدیریت نقدینگی، موجودی، خطر كمبود مواد، كیفیت، بهرهوری، موعد تحویل، خدمات مشتری و; حذف گردیده و یا بهبود مییابند. لذا باكاهش ضایعات، نیاز به فضا و سرمایه در گردش، گردش نقدی بهتر و صرفهجویی در هزینهها پدید میآید و بااستفاده از زمانبندیها و برنامههای پایدار و مطمئنتر، زمانهای اضافی و هزینههای زاید تولید كاهش خواهند یافت.
از دیگر فواید استفاده ازERP ، اتوماسیون فرایند و كاهش زمانهای پیشبرد است كه در نتیجه ایجاد یك ساختار و اساس مشخص و واضح از اطلاعات حاصل میگردد و به واسطه هماهنگی ایجادشده و تبادل آسان، سریع و مطمئن اطلاعات بین بخشهای مرتبط، توازن در تولید محقق شود.
ERP با پوششدادن شكافهای اطلاعاتی در سراسر موسسه، فعالیتهای اساسی آن را بهبود میدهد، بهاین منظور كه بستر لازم برای یكپارچهكردن كامل درون و برون بخشها، شركتها و كارخانههایی كه در قالب یك موسسه از مدیریت واحدی برخوردارند، فراهم آید. بهاین ترتیب، قابلیت سازگاری در محیطهای درحال تغییر، تسهیل شده و موسسه بر واكنش سریع به نیازهای تغییریافته و جدید توانمند میگردد. ERP با داشتن قابلیت به روزسازی استراتژیها و فناوریها، موسسه را به سمت بهكارگیری فناوریهای جدیدی همچون انتقال الكترونیكی هزینهEFT) )، تبادل الكترونیكی دادههاEDI) )، تجارت الكترونیك، اینترانت و; رهنمون میسازد. این قابلیت دریچه نجات را برای موسساتی خواهد گشود كه در اثر پافشاری بر الگوهای قدیمی و سنتی دچار بحران رقابتی گشتهاند.
باتحقق بهترین شیوه در فعالیتهای كسب وكار – كه تسهیلكننده حركت بهسوی فناوریها و مفاهیم جدیدتر تجاری هستند – قابلیت ارزیابی و ارائه گزارش وضعیت از كلیه مسائل و موارد مطرح در تمامی طول سازمان ایجاد خواهد شد. از این طریق و با تسهیل و تكمیل خدمات مشتریان،ERP وجهه شركت را بهبود خواهد داد.
7 – نتیجهگیری
در این مقاله، سیستمهای برنامهریزی منابع موسسه(ERP) مورد بررسی قرار گرفتند. پس از ارائه تعریفی ازERP ، روند تاریخی توسعه سیستمهای گوناگون اطلاعاتی در سازمانهای تولیدی مورد مطالعه قرار گرفت و جایگاه سیستمهایERP در میان آنها روشن گردید. بهاین ترتیب، نقش حساس و واسطERP میان زنجیره تامین و سیستمهای كف كارخانه مشخص شد.
بهمنظور شفافترشدن گستردگی سیستمهایERP ، كاركردها یا مسئولیتهای اصلی آنها در سازمان نیز بررسی شد. یك سیستمERP بهدلیل ویژگی اساسی خود، یكپارچگی، تمامی جنبههای یك سازمان را از جمله توزیع و فروش، برنامهریزی تولید، تهیه و تدارك مواد، مدیریت سازمان و منابع انسانی و برنامهریزی و كنترل تجاری – در قالبی ساختیافته در برمیگیرد؛ بهاین ترتیب چنانچه بهدرستی اجرا شود، میتواند منافع بسیاری را برای سازمان بهارمغان بیاورد كه برخی از مهمترین آنها در این مقاله ارائه شدند.
باوجود اینكه سیستمهایERP در سازمانهای تولیدی پا به عرصه وجود گذاشتهاند، امروزه شركتهای خدماتی زیادی – مثلاً در بازار تكنولوژی اطلاعات و ارتباطات – نیز از آن بهره میجویند. بهعلاوه، این سیستمها بهتازگی در كشور ما مورد توجه قرار گرفتهاند. از اینرو پرداختن به چگونگی پیادهسازی آنها، از اهمیت بسزایی برخوردار است؛ بهویژه از آن جهت كه امروزه در كشورمان تلاشهای ارزندهای برای توسعه سیستمهای اطلاعاتی فراگیر در حال انجام است. در هرحال، تارسیدن به سطح استاندارد سیستمهایERP و پوششدادن نیازهای روزافزون صنعت و خدمات، هنوز راه درازی در پیش است. بحث دقیقتر در خصوص این موضوع و پرداختن به پیادهسازیERP ، بهتحقیقات آینده موكول میشودO.
منابع:
– “ENTERPRISE RESOURCE PLANNING: AN EDUCATIONAL OVERVIEW”1
/www.apicsnoco.org/htm/2/erp.htm./http:
– KELLIHIR, DEZ, “E-BUSINESS, ENTERPRISE RESOURCE PLANNING”,2 /www.export-edge.com/ebenterp.htm./http:
– KOCH, CHRISTOPHER, SLATER, DEREK AND BAATZ, E., “THE ABC,s OF3 /www.cio.com/forums/rep/eit92221-erp- content.html./ERP”, http
– MESA INTERNATIONAL, “EXECUTION – DRIVEN MANUFACTURING4 MANAGEMENT FOR COMPETITIVE ADVANTAGE”,
.1997/www.mesa.org,/http:
– MESA INTERNATIONAL, “CONTROLS DEFINITION MES TO CONTROLS5 .2000/www.mesa.org,/DATA FLOW POSSIBILITIES”, http:
– MESA INTERNATIONAL, “MES FUNCTIONALITIES MRP TO MES DATA6 .1997/www.mesa.org,/FLOW POSSIBILITIES”, http:
– MINAHAN, TIM, “ENTERPRISE RESOURCE PLANNING: STRATEGIES NOT7 .1998,16INCLUDED”, WEB JOURNAL: PURCHASING ON-LINE, JULY
– ROBINSON, PHIL, “ERP (ENTERPRISE RESOURCE PLANNING) SURVIVAL8 2000/www.bpic.co.uk/,November /GUIDE”, http:
– TEIGEN, RUNE, SUPPLY CHAIN MANAGEMENT,9
/www.eil.utoronto.ca/profiles/rune/ node5.html./http:
O دكتر غضنفری: عضو هیئت علمی دانشكده مهندسی صنایع دانشگاه علم و صنعت ایران
O حسام شهریاری: كارشناس ارشد مهندسی صنایع
O محمدعلی سرخوش: مهندس صنایع
O سمیه موسوی اصل: مهندس صنایع
برای دریافت پروژه اینجا کلیک کنید